پایگاه بچه شیعه

پایگاه خبر و مذهبی و دانلود بچه شیعه

پایگاه بچه شیعه

پایگاه خبر و مذهبی و دانلود بچه شیعه

اخلاس در ذکر

اخلاس در ذکر از امام صادق علیه السلام نقل شده: فقرا خدمت نبىّ اکرم صلى الله علیه و آله رسیدند و گفتند: آنان که از مال دنیا نصیبى دارند، مى‏توانند در راه خدا بنده آزاد کنند، ما نمى‏توانیم، قدرت بر حج دارند، ما نداریم، صدقه مى‏دهند، ما نمى‏توانیم، جهاد مى‏کنند، براى ما میسر نیست، پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که صد بار «اللّه اکبر» بگوید، بهتر از آزاد کردن صد بنده است و کسى که صد بار تسبیح بگوید، بهتر از صد قربانى است و کسى که حق را حمد بگوید، بهتر از صد اسب با بار و زین و لجام و رکاب است که در راه خدا قرار دهد و کسى که صد بار «لا إله إلّا اللّه» بگوید از نظر عمل، در آن روز بهتر از همه است، مگر کسى زیادتر از او بگوید. این خبر به گوش اغنیا رسید و به گفتار آن حضرت عمل کردند، فقرا به محضر حضرت برگشتند و داستان را گفتند، حضرت فرمود: این فضل خداست که به هرکس بخواهد عنایت مى‏کند در این روایات و ثواب‏هایى که در آن ذکر شده دقت کنید، ببینید مسئله ذکر به این سادگى است که هرکس بگوید آن همه ثواب مى‏برد یا این ثواب‏ها اختصاص به اهل معرفت و اهل اخلاص دارد؟! ذکر، اخلاص مى‏خواهد، شرایطى دارد، مقدّماتى براى آن هست، مگر بدون شرایط و اخلاص و مقدّمات، آن همه بهره الهى دارد. 

  به روایت زیر که یکى از مهم‏ترین و صحیح‏ترین روایات است توجه کنید: اسحاق بن راهویه گفت: چون حضرت ابوالحسن على بن موسى الرّضا علیهما السلام در سفر خراسان به نیشابور رسید، پس از آن‏که اراده رفتن به سوى مأمون کرد، محدثین جمع شدند و عرض کردند: اى پسر پیامبر! از شهر ما تشریف مى‏برید و براى استفاده ما حدیثى بیان نمى‏فرمایید؟ پس از این تقاضا، حضرت سر خود را از عمارى بیرون آورد و فرمود: شنیدم از پدرم موسى بن جعفر علیهما السلام فرمود: شنیدم از پدرم جعفر بن محمد علیهما السلام، فرمود: شنیدم از پدرم محمد بن على علیهما السلام فرمود: شنیدم از پدرم على بن الحسین علیهما السلام فرمود: شنیدم از پدرم حسین بن على علیهما السلام، فرمود: شنیدم از پدرم امیرالمؤمنین على بن ابى‏طالب علیه السلام، فرمود: شنیدم از رسول خدا صلى الله علیه و آله، فرمود: شنیدم از جبرییل، گفت: شنیدم از پروردگار عز و جل فرمود: کلمه «لا إله إلّا اللّه» دژ و حصار من است، پس هرکس داخل دژ و حصار من شود از عذاب من ایمن خواهد بود، پس هنگامى که مرکب حضرت حرکت کرد با آواز بلند فرمود: با شروط آن و من خود یکى از شروط مى‏باشم‏ «1». آرى، «لا إله إلّا اللّه» شرط صحتش اطاعت از امامى است که از جانب خدا معیّن شده، مطیعان بنى‏امیه و بنى‏عبّاس و هارون و مأمون و آمریکا و روس و انگلیس و هر طاغوتى اگر روزانه هزاران بار «لا إله إلّا اللّه» بگویند، طبق روایت گذشته به آنان خطاب مى‏شود دروغ مى‏گویید. و نیز به روایت بسیار پراهمیّت زیر توجه کنید که ابو سعید خدرى مى‏گوید: روزى رسول خدا صلى الله علیه و آله نشسته بود و تنى چند از یارانش از جمله على بن ابى‏طالب گرد او بودند، حضرت فرمود: هرکس بگوید: «لا إله إلّا اللّه» داخل بهشت خواهد شد، پس دو تن از یاران گفتند: ما نیز مى‏گوییم: «لا إله إلّا اللّه»، حضرت فرمود: همانا «لا إله إلّا اللّه»؛ یعنى شهادت به یگانگى خدا از این شخص «اشاره به على بن ابى‏طالب علیه السلام» و از شیعیانش قبول مى‏شود، باز آن دو تن تکرار کرده گفتند: ما نیز مى‏گوییم: «لا إله إلّا اللّه»، پیامبر صلى الله علیه و آله دست بر سر على بن ابى‏طالب علیه السلام گذاشت آن‏گاه بر آن دو نفر فرمود: نشانه پیروى از او این است که بیعت او را نشکنید و در مسند و مقام او ننشینید و گفتار و کلام او را تکذیب ننمایید «2». از مضمون عالى این‏گونه روایات استفاده مى‏شود که هر گوینده «لا إله إلّا اللّه» اهل نجات نیست، این ذکر مقدّمات روحى و اخلاص و جمع بودن شرایط مى‏خواهد. و باز به روایت بسیار مهمّ زیر توجه کنید: ابو الجارود از امام محمد باقر علیه السلام روایت کرده که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرموده: هرکس بگوید: «سبحان اللّه»، خداوند درختى در بهشت براى او مى‏نشاند، و هرکس بگوید: «الحمد للّه»، براى او نیز درختى در بهشت مى‏کارد و هرکس بگوید: «لا إله إلّا اللّه»، براى او نیز همین طور وهرکس بگوید: «اللّه اکبر»، براى او نیز درختى در بهشت مى‏کارد. پس مردى از قریش گفت: یا رسول اللّه! سپس درختان ما در بهشت زیاد است. فرمود: بلى، ولکن بترسید از این که آتشى بفرستید و آن درختان را بسوزانید «3» و این فرمایش خداى متعال است که مى‏فرماید: [یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ لا تُبْطِلُوا أَعْمالَکُمْ‏] «4». اى اهل ایمان! پیامبر را اطاعت کنید و اعمالتان را [با تخلف از دستورهاى‏ خدا و پیامبر، شرک، نفاق، منت گذارى و ریا] باطل مکنید. از این روایت چه استفاده مى‏کنید؟ معصوم آن هم مانند پیامبر صلى الله علیه و آله چه مى‏گوید؟ از روایت حضرت رضا علیه السلام و روایت بعد از آن و روایت بالا چه مى‏فهمید؟! همان‏طورى که از مضمون این سه روایت استفاده مى‏شود، براى قبولى عمل، شرایطى است و امثال این سه روایت اطلاق روایات دیگر را مقیّد مى‏کند که هر ذکرى و هر عملى که اجر و ثواب بزرگى دارد، شرایط قبلى و بعدى دارد. در پایان روایات ذکر لازم است یک بار دیگر به جملات مورد شرح توجه کنید که حضرت صادق علیه السلام فرمود: قلب را قبله زبان قرار بده، زبان را جز به اشاره قلب به ذکر میاور، در مسئله ذکر، عقل را به کار گرفته و از روى رغبت ایمانى ذکر بگو، پس به حق که خداوندت به ظاهر و باطنت آگاه است و او مى‏داند آنچه را که در میدان مخفى سینه‏ها مى‏گذرد؛ چه رسد به آنچه که در علانیه و آشکار است. اذان یادآور حقایق الهى‏ اذان را مى‏توان از جمله اذکارى دانست که مردم به عظمت آن کم‏تر توجه دارند. چهار مرتبه «اللّه اکبر»، آن هم پنج وقت، آن هم با صداى رسا، به چه معناست؟ یعنى، اى گم‏شدگان! اى غافلان! اى خفتگان! و اى غرق‏شدگان در امور مادى و معاش! و اى آلودگان به گناه! خداى شما از هرچه فکر مى‏کنید و به آن دل بسته‏اید و به آن تعلّق پیدا کرده‏اید بزرگ‏تر است، آنچه به آن وابسته هستید در جنب حضرت دوست هیچ و پوچ است، نمود و ناپایدار است، سست و بى‏اصل است، کوچک و صغیر و بى‏قابلیت است، چه سست اراده و کم خرد آن کسى که عظمت بى‏نهایت در بى‏نهایت را رها کند و از رحمت بى‏انتها و ذاتى که تمام صفات‏ کمالیه در او جمع است دست بردارد و از اصل و ریشه و بنیان دست کشیده و روى باز گردانده به امورى جزئى و اشیایى توخالى و از دست رفتنى دل بندد و دل‏بستگى او به حدّ غرق شدن در این امور برسد. عاشقان او جز او بزرگى ندیدند و از غیر او یاد نکردند و از دنیا و مافیها به اندازه‏اى که محبوب اجازه داده، استفاده کردند و راه ورود غیر را بر دل بستند. من هماندم که وضو ساختم از چشمه عشق‏ چار تکبیر زدم یکسره بر هرچه که هست‏ دو بار «اشهد ان لا اله الا اللّه» که در این شهادت باید تمام هستى و وجود انسان شرکت داشته باشد و جزئى از اجزاى وجود نماند، مگر این که به وحدانیّت حضرت دوست شهادت دهد. به قول عارف واله فیض کاشانى: در صدف جان درى نیست به جز دوست دوست‏ آن‏که دل از عشق او زنده بود اوست اوست‏ مغز در این نه طبق نیست بجز عشق حق‏ هرچه به جز عشق‏او نیست به جز پوست پوست‏ قد سهى قامتان زان چمن آراست راست‏ روى پرى پیکران زان گل رو روست روست‏ عشق مرا پیشه شد در رگ و در ریشه شد نیست منى در میان من نه منم اوست اوست‏ اوست همه عزّ و ناز ما همه ذلّ و نیاز خوارى ما بهر ما عزت ما زوست زوست‏ «5» دو بار «اشهد ان محمداً رسول اللّه»، یعنى راه حق، شناخت حق و قبولى عمل در درگاه حق، بسته به اتصال هستى انسان به رسول خداست، آن انسان کریمى که خداوند بزرگ به وسیله او، خود و قوانین و حلال و حرام و بهشت و دوزخ و ملک و ملکوت و ائمه طاهرین علیهم السلام و قواعد زندگى سالم را به انسان شناساند و بدون تعلیم گرفتن از او و منهاى اسوه قرار دادن او، محال است انسان به جایى و به چیزى برسد، شهادت به رسالت او در حقیقت نفى تمام مکتب‏هاى غیرالهى است و عینیّت این شهادت در زندگى و حیات است که انسان را به دو بال علم و عمل آراسته کرده و به سوى مقام قرب به پرواز درمى‏آورد. دو بار به عنوان استحباب مؤکد و هنگامى که خطرى جدّى، حقیقت اسلام را تهدید کند، به عنوان واجب الهى: «اشهد ان امیرالمؤمنین علیاً ولىّ اللّه»، به این معنا که پس از پیامبر صلى الله علیه و آله، راه پیامبر صلى الله علیه و آله و صراط قرآن و شرع الهى و جاده مستقیم خداوندى و حقیقت و شیرینى دین و علت العلل اتصال آدمى به حق، على علیه السلام است. دو بار «حى على الصلاة»؛ شتاب به نماز کنید، آن حقیقتى که شما را از فحشا و منکر باز مى‏دارد، آن واقعیتى که سبب اتّصال شما به حضرت جانان است، آن عروة الوثقایى که اگر در زندگى شما نباشد درِ خیر دنیا و آخرت به روى شما بسته است. دو بار «حى على الفلاح»، دو بار «حى على خیر العمل» و باز دو مرتبه «اللّه اکبر» و دو بار هم «لا إله إلّا اللّه»، این اذکار عالیه را صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشا، مؤذّنین عارف مى‏گویند و باید بگویند، تا با گفتن خود، گوش جان بندگان را نوازش داده و آنان را به سوى حق بخوانند و از غیر دوست منصرف نمایند و مى‏دانند که مستحب است با شنیدن صداى اذان، انسان با مؤذن هماهنگى کرده‏ با تمام وجود آن جملات نورانى را تکرار کند، سپس خود را براى حضور در پیشگاه حضرت مولا آماده نماید. ثواب اذان و مقام مؤذّن‏ براى درک ثواب مؤذّن و آن‏که به اعلام مؤذّن توجّه مى‏کند، به روایاتى که در کتب عالى روایى آمده مراجعه کنید، در این‏جا به عنوان تیمّن و تبرّک، روایتى را که در «من لا یحضره الفقیه» شیخ صدوق رحمه الله نقل شده توجه فرمایید: عبداللّه بن على مى‏گوید: متاع خود را از بصره به مصر بردم تا به فروش برسانم، روزى در یکى از کوچه‏هاى مصر، پیرى را دیدم بلند بالا، سبز چهره که تمام موهاى سر و صورتش سپید بود، جامه‏اى از دو قطعه سیاه و سپید بر تن داشت، سؤال کردم: کیست؟ گفتند: بلال، مؤذّن پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله است. همین که او را شناختم، با لوحه‏هایى که همیشه براى نوشتن مسائل مهم همراه داشتم به نزد او شتافتم و به او سلام کردم، جواب داد: «علیک السلام». گفتم: اى مرد بزرگوار! قسمتى از آنچه از رسول اللّه صلى الله علیه و آله شنیده‏اى براى من بگو. گفت: تو چه مى‏دانى من کیستم؟ گفتم: بلال، مؤذّن رسول اسلامى. چون نام رسول خدا صلى الله علیه و آله را بردم، گویى خاطرات الهى زمان آن حضرت براى بلال تجدید شد و او را به یاد نوازش‏هاى جان فزا و محبّت‏هاى بى‏شمار رسول خدا صلى الله علیه و آله انداخت. او به یاد سیماى ملکوتى پیامبر صلى الله علیه و آله، شروع به گریه کرد، من هم تحت تأثیر گریه‏هاى او ناله سر دادم، مردم به تماشاى ما آمدند و ما دو نفر هم چنان مى‏گریستیم. آن‏گاه گفت: اى پسر! از کجایى؟ گفتم: از مردم عراق، گفت: به به! سپس ساعتى خاموش شد و پس از سکوت فرمود: اى برادر عراقى! بنویس: «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، از رسول خدا صلى الله علیه و آله شنیدم مى‏فرمود: اذان گویان، امین مؤمنان بر نمازها و روزه‏هاشان هستند، و بر گوشت‏هایى که مصرف مى‏کنند و بر جان‏هاشان که در پناه اسلام محفوظ است و خواسته‏اى از حضرت حق نخواهند مگر آن‏که خداوند برآورده کند و درباره هیچ کس شفاعت نکنند مگر این که مورد پذیرش واقع شود. امام خمینى رحمه الله در ذیل جملات بالا از یکى از دانشمندان معاصر در توضیح امین بودن مؤذّن، مطلب زیر را نقل مى‏کند: قبول شدن شفاعت و درخواست مؤذن در برابر تکلیف سنگینى است که بر عهده او است. مانند این که پلیس در شهر و ژاندارم در بیابان، پاس اموال و نفوس مردم را مى‏دهند و این پاسدارى، وظیفه بسیار سخت و سنگینى است؛ ولى در مقابل این مسؤولیت سنگین، امضا و تصدیق پلیس و ژاندارم در مقامات بالاى مملکت داراى ارزش و اعتبار است. مؤذّن هم همین طور است، او با اذان خود در شهر یا بخش یا ده و دهکده به سپاه اسلام یا به مردمى که از آن ناحیه عبور مى‏کنند، اعلام مى‏کند که مردم این ناحیه مسلمان‏اند، اى روندگان! شما مى‏توانید گوشت بازار اینان را مصرف کنید و از پوست و کفشى که مى‏فروشند به عنوان جنس حلال بخرید و تمام مردم با اعلام اذان مؤذن در ماه رمضان امساک کرده یا افطار مى‏کنند و با اعلام اذان او، نماز پنچ گانه را به وقت معیّن آن مى‏خوانند، اینان که این‏گونه بر امور مسلمانان امین هستند باید تحمّل بى‏خوابى و نظم در امور را همواره برنامه خود قرار دهند و این براى مؤذّن داراى رنج و مشقّت است و در مقابل این رنج است که خداى عزیز، شفاعت و درخواست آنان را قبول مى‏نماید. شیخ صدوق در دنباله روایت مى‏فرماید: عبداللّه به بلال گفت: خدایت رحمت کند، بیش‏تر بگو. فرمود: بنویس: «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، از رسول خدا صلى الله علیه و آله شنیدم فرمود: هرکس چهل سال براى خدا و به حساب خدا اذان گوید، خداوند در محشر او را بیاورد، در حالى که براى او همانند عمل چهل صدیق است آن هم عمل مبرور مستقبل که خداوند مهربان آن عمل را با اشتیاق از او مى‏پذیرد. گفتم: بیش‏تر بگو. گفت: بنویس: «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، شنیدم رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: هرکس بیست سال اذان بگوید، خداوند در قیامت او را همراه نورى هم وزن با آسمان محشور مى‏کند؛ آرى، بیست سال تلقین عظمت و توحید خداوند آن هم هر روز پنج نوبت، آن‏چنان در نفوس تأثیرى مى‏گذارد که با آسمان نورانى به رقابت مى‏افتد. گر نور عشق حق به دل و جانت اوفتد باللّه کز آفتاب فلک خوب‏تر شوى‏ گفتم: بیش‏تر بگو، خداوند تو را رحمت کند. گفت: بنویس: «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، از رسول اسلام صلى الله علیه و آله شنیدم: هرکس ده سال اذان بگوید، خداوند او را با حضرت ابراهیم خلیل در بارگاه او یا درجه او جاى دهد. گفتم: خداوند تو را رحمت کند، بیش‏تر بگو. گفت: بنویس: «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، از رسول خدا صلى الله علیه و آله شنیدم فرمود: هرکس یک سال اذان بگوید، در روز قیامت برانگیخته شود، در حالى که همه گناهانش آمرزیده شود، اگرچه همانند کوه احد باشد. گفتم: خدا تو را رحمت کند، بیش‏تر بگو. گفت: چشم، پس تو نیز یاد بگیر و عمل کن و به حساب خدا منظور بدار، شنیدم از رسول الهى که فرمود: هرکس در راه خدا، از روى ایمان و به حساب خدا و به منظور نزدیک شدن به حضرت حق براى یک نماز اذان بگوید، خداوند همه گناهان گذشته او را مى‏آمرزد و در باقى‏مانده عمر بر او منّت نهاده و نیروى خویشتن دارى از گناه به او مرحمت نماید و او را با شهیدان و فداکاران راه حق در بهشت یک‏جا جمع کند. گفتم: بیش‏تر بگو، خداى تو را رحمت کند، اى بلال! بهترین سخنى که از رسول اسلام صلى الله علیه و آله شنیده‏اى براى من بگو. فرمود: اى واى اى پسر! بند دلم را بریدى، آن‏گاه گریه سر داد، او گریست و من اشک ریختم تا جایى که به خدا قسم دلم به حالش سوخت. معلوم نیست جذبه بلال از چه بود، آیا از مضمون حدیث ذیل بود؟ یا کیفیت سؤال، خاطرات دیگرى در او زنده کرد و او را آتش زد، به هر حال پس از آن‏که از حال جذبه باز آمد، فرمود: بنویس: «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، از رسول خدا صلى الله علیه و آله شنیدم فرمود: چون روز قیامت فرا رسد و خداوند همه را یک جا جمع کند، فرشتگانى از نور براى اذان گویان برانگیزد که پرچم‏ها و شعارهایى از نور به همراه دارند و مرکب‏هایى به یدک مى‏کشند که زمامشان از زبرجد سبز و پاى آنها از مشک اذفر است. «اهمیّت در معرفى زمام و پا، در آن است که پا و سر رمز مبدأ و منتها است، اذانى که با تعظیم خدا شروع و با کلمه توحید ختم مى‏گردد، در عالم تجسّم اعمال و تبدّل اعراض به جواهر، بسیار مناسب است که به صورت مرکبى از نور گردد که زمام و آغازش، جوهرى پرارزش و با عظمت هم چون زبرجد آن هم با رنگ سبز که‏ رنگ نخستین تحوّل جماد به عالم حیات و منتها و پایش از مشک اذفر باشد که رمز عطر افشانى گل توحید در فضاى جان است». مؤذّن‏ها بر مرکب‏هاى نور سوار و با طرز بسیار با شکوهى بر فراز آن مرکب‏ها مى‏ایستند که اذان را ایستاده گفته‏اند و فرشتگان خدا، جلودار آنانند و به صداى بلند اذان مى‏گویند. سپس بلال، سخت به گریه افتاد و شیون کنان گریست و من نیز گریستم، همین که از گریه آرام گرفت، گفتم: سبب گریه‏ات چه بود؟ گفت: آه که تو چیزى را به یاد من آوردى. از حبیبم شنیدم که مى‏فرمود: به حقّ آن‏که مرا به پیامبرى برانگیخت که مؤذّن‏ها بر زبر مرکب‏ها ایستاده و «اللّه اکبر» گویان بر مردم گذر مى‏کنند، همین که این را گویند، من صداى ضجّه و ناله‏اى از امّتم مى‏شنوم، اسامة بن زید پرسید: آن ضجّه و ناله چیست؟ فرمود: غلغله تسبیح و تحمید و تهلیل است و چون گویند: «اشهد ان لا اله الا اللّه»، امّت من مى‏گوید: ما در دنیا تنها همان خداى یکتا را مى‏پرستیدیم، پس به آنها گفته مى‏شود راست گفتید. همین که گفتند: «اشهد ان محمداً رسول اللّه» امت من مى‏گویند: این همان است که پیام پروردگار ما را براى ما آورد و ما هم با آن‏که او را از نزدیک ندیدیم به او ایمان آوردیم. پس گفته مى‏شود: راست گفتید، این همان است که وظیفه پیامبرى را که از پروردگار شما داشت انجام داد و شما به او ایمان داشتید. پس بر خداست که میان شما و او جمع فرماید، سپس آنان را به منزل‏هایشان مى‏رسانند و در آن منازل چیزهایى است که نه چشمى دیده و نه گوشى شنیده و نه بر دل آدم زاده‏اى خطور کرده است‏ «6». سپس نگاه پر معنایى به من کرد و گفت: اگر بتوانى نمیرى، مگر آن‏که اذان بگویى، این کار را بکن و با افتخارِ منصبِ اذان‏گویى بمیر، دنباله روایت در وصف بهشت، بسیار مفصّل است و ممکن است به خواست خدا در شرح بعضى از روایات ابواب آینده این کتاب بیان شود. در هر صورت، ذکر واقعى آن است که انسان مفهوم و حقیقت ذکر را با کمک عقل و قلب درک کند و از روى رغبت ایمانى بگوید و زندگى خود را در تمام شؤون با آن ذکر هماهنگ نماید؛ اگر گفت: «سبحان اللّه»، معنایش را نیز درک کند که مولاى او از هر عیب و نقصى منزه است، پس باید بنده چنان مولایى هم درخور امکان و استعدادش، از عیب منزه باشد، اگر گفت: «اللّه اکبر»، واقعاً توجه داشته باشد که تمام عالم و آدم در برابر او کوچک است و تنها بزرگ اوست و دست از بزرگ برنداشته و محکوم کوچک گردد، اگر گفت: «لا إله إلّا اللّه»، به دنبال آن با همه هستى، غیر خدا را نفى کرده و فقط عشق و حاکمیّت او را در زندگى بپذیرد و همین طور با تمام اذکار اعم از واجب و مستحب به همین صورت معامله کند، تا بتوان به او بگویند «ذاکر حقیقى» است. پی نوشت ها: ______________________________ (1)- الأمالى، شیخ صدوق: 235، مجلس 41، حدیث 8؛ معانى الأخبار: 370، حدیث 1. (2)- ثواب الأعمال: 7، ثواب من تقبل منه شهادة لا اله الّا اللّه؛ بحار الأنوار: 90/ 202، باب 5، حدیث 40. (3)- وسائل الشیعة: 7/ 186، باب 31، حدیث 9074؛ بحار الانوار: 90/ 168، باب 2، حدیث 3. (4)- محمد (47): 33. (5)- فیض کاشانى. (6)- الأمالى، شیخ صدوق: 210، مجلس 38، حدیث 1؛ من لا یحضره الفقیه: 1/ 292، باب الاذان والاقامة، حدیث 905.
نظرات 0 + ارسال نظر
امکان ثبت نظر جدید برای این مطلب وجود ندارد.